Complexe problemen kennen geen eenvoudige oplossingen. Deze uitspraak werd ooit toegeschreven aan Einstein, maar is meer dan ooit van toepassing. Een verandering naar “Duurzaam ondernemen” brengt binnen een organisatie grote veranderingen en dus uitdagingen met zich mee. Het heeft invloed op je producten, je processen en op je werknemers. Grote veranderingen zijn vaak complexe problemen. Die los je niet op met een kleine correctie of lineair denken. Meestal zorgen niet herkende tegenkrachten ervoor dat problemen blijven bestaan. Het is de kunst om niet direct naar de oplossing toe te willen. Probeer eerst een gedegen analyse te maken van het probleemgebied, de relevante actoren en de relaties tussen deze actoren en het probleem. Zorg dat je eerst oog hebt voor de dynamische relaties in het systeem.
Afzonderlijke onderdelen
Professoren op Universiteiten doceren systeemdenken om aan te tonen dat causale redenaties bij complexe problemen vaak geen oplossing bieden. Bij systeemdenken concentreer je je niet op afzonderlijke onderdelen maar kijk je ook welke rol deze delen in het groter geheel spelen. In plaats van eenvoudig oorzaak-gevolg denken vragen deze problemen om het faciliteren van change-agents. Die beïnvloeden van binnenuit systemen om zo het optimale gedrag vorm te geven en te verspreiden over meer actoren.
Complete value chain
Vertalen we dit eenvoudig naar acties dan is het zinvol om binnen je organisatie te kijken naar de complete value chain. Kijk bijvoorbeeld niet alleen naar Scope 1 en 2 voor wat betreft emissies, maar ook naar Scope 3. dat zijn emissies geïnitieerd door de organisatie, maar buiten de directe controle van de organisatie. Je kunt daardoor een continue verandering in gedrag realiseren en het totale systeem in de richting laten bewegen van de gewenste situatie. Dat anders vormgeven van gedrag doe je door positief gedrag te stimuleren door bijvoorbeeld belonen en incentiveren. Negatief gedrag kun je ontmoedigen door bijvoorbeeld straffen of defaciliteren. Hieronder een paar praktische adviezen.
- Kijk naar de volledige supply chain, bepaal de rol van je eigen mensen en organisatie en naar je positieve of negatieve bijdrage aan het halen van doelen.
- Exerceer de bijdrage door over de volledige reikwijdte van het systeem.
- Analyseer deze bijdrage zowel vanuit je eigen perspectief als vanuit andere actoren in de supply chain.
- Bekijk ook de rol van andere actoren op jouw bijdrage, liefst samen met die van anderen, bijvoorbeeld klanten, leveranciers of branchegenoten.
- Bepaal welke relaties er bestaan met deze partijen en welke gedrag er gewenst en niet gewenst is binnen relaties.
- Zoek naar patronen, probeer paden te beschrijven die het triggeren van handelingen beschrijven tussen de actoren in het systeem, bijvoorbeeld in de supply chain.
- Zoek naar mogelijkheden om als actor het gedrag van anderen te beïnvloeden (patronen te doorbreken) en naar mogelijkheden om incentives te krijgen van andere actoren als beloning.
- Maak afspraken en monitor ze en wanneer succesvol, laat de beloningen hun werk doen!
Geopolitiek en klimaatpolitiek
Duurzamer werken vraagt dus om systeemdenken. Het gaat een stapje dieper dan het selecteren van de partij met de beste voorwaarden of de laagste kosten. Zeker de moeite, wanneer je als organisatie bestand wil zijn tegen de nukken en grillen van geopolitiek en klimaatpolitiek. Vooral als je blijvende aantrekkelijkheid wil opbouwen voor klanten, leveranciers en medewerkers.
Meer blogs over duurzaam ondernemen
